Sindirimin ilk durağı ağzımız. Sağlıklı bir sindirim işleminin doğru başlaması için dişlerimiz ve dilimizle beraber tükürük bezleri tarafından üretilen tükürüğümüz de kritik bir rol oynuyor. Ağız içerisinde düzenli ve sağlıklı tükürük üretimi dışarıdan gelebilecek zararlı maddelere karşı tükürüğün üstlendiği koruyucu rol açısından da kritik. Ne var ki tükürük bezi iltihabı ileri durumlarda tükürük üretimini engelleyerek insan sağlığı için çok gerekli olan bu sıvıdan kişiyi yoksun bırakabiliyor.
Soruna Yakından Bakmak
Tükürük bezi iltihabı siliadenit olarak da biliniyor. Kulaklara yakın olan yüzün yan tarafındaki parotis tükürük bezlerinde ve çenenin alt tarafında yer alan submandibuler tükürük bezlerinde, virüs veya bakterilere bağlı iltihap gelişebiliyor. Tükürük bezlerinde gelişebilen ve tıbbi adı siyalotiyazis olan tükürük bezi taşları yüzünden veya başka şekilde tükürük bezlerinin tıkanması iltihap ortaya çıkışını tetikleyebiliyor. Tükürük bezi iltihabı kronikleştiği durumlarda tükürük bezinin tükürük üretme işlevini yerine getirmesini de engelleyebiliyor. Bu hastalık her yaş grubunda insanın başına gelebilen bir rahatsızlık olmakla beraber yaşlı bireylerde daha sık görülüyor. Tedavi edilmeyen iltihap baş ve ense dokularına işleyerek hayati tehdit oluşturabiliyor.
Tükürük Bezi İltihabı Nedenleri
Stafilokok aureus gibi bakteriler bu hastalığının en başta gelen nedenleri arasında. Virüsler ve mantarlar da bu iltihaba neden olabiliyor. Örneğin halk arasında kabakulak olarak bilinen hastalık aslında yüzün yan tarafında yer alan ve kulaklara yakın olan parotid tükürük bezlerinin virüs kapması sonucu gelişen bir tükürük bezi iltihabı çeşidi. Ağız kuruluğu bu rahatsızlık ile yakından ilişkili. Tükürük bezi kanallarında tükürük taşı kaynaklı tıkanıklıklar olabileceği gibi tutulma veya başka tıkanmalar ortaya çıkabiliyor. Bazı durumlarda bu tıkanmalara tükürük bezi tümörleri de neden olabiliyor. Yetersiz sıvı tüketimi, bazı hastalıklar ve bazı ilaçların yan etkileri bu durumu tetikleyebiliyor. Sjögren sendromu adlı otoimmün rahatsızlığındaysa kandaki lenfositler tükürük bezlerine yerleşerek tahrip edebilir ve tükürük bezlerinin salgı üretmesini engelleyebilir. Atom tedavisi olarak da bilinen radyoaktif iyot tedavisi de bu rahatsızlığı tetikleyebiliyor.
Tükürük Bezi İltihabı Belirtileri
İlgili bölgelerde, özellikle kulak yakınlarında ağrı, hassasiyet ve kızarıklık tükürük bezi iltihabı belirtileri arasında. Tükürük bezlerinin veya etraflarındaki dokuların şişmesi bir diğer iltihap göstergesi. Yüksek ateş ve titreme de bu rahatsızlığın belirtileri içinde sayılıyor. Tükürük bezinden ağıza iltihap akışı da belirtilerin en belirgin olanları arasında. İleri düzeyde ve tedavi edilmemiş iltihap boyun dokularında şişmeye yol açarak solunum zorluklarına sebep olabiliyor.
Uzman hekim ağız içini muayene ederek rahatsızlığın teşhisini koyabilir. Bazı durumlarda hekimler tomografi ve ultrason kullanma yolunu seçerler. Böylece tükürük bezleri içerisinde oluşmuş olan taşlar veya tümörler tespit edilmiş oluyor.
Tükürük Bezi İltihabı Nasıl Tedavi Ediliyor?
Hidrasyon veya antibiyotik kullanımı yoluyla uzman hekimler tükürük bezi iltihabı tedavisi yapabiliyor. Hasta didrasyon ve antibiyotik kullanımına belirlenmiş süreler içerisinde olumlu tepki vermezse hekimler cerrahi yöntemlere ve biriken iltihaplı sıvının tahliyesine de başvurabilir. Yine cerrahi yöntemle hekim tükürük bezi iltihabına ve tıkanmasına yol açan, tıbbi adı siyalotiyazis olan tükürük taşlarını çıkarabilir. Uzman hekim tarafından sialendoskopi yöntemiyle daha küçük taşlar çıkarılabiliyor. Sialendoskopi işleminde çapı ancak bir milimetre olan görüntüleyiciler ile yapılıyor ve hekimin sorunu kaynağında beze zarar vermeden görüntüleyip çözümlemesine yardımcı oluyor. Daha büyük tükürük bezi taşlarının çıkarılabilmesi içinse açık cerrahi işlem uygulanması gerekebilir. Bu rahatsızlığın tedavisi için yapılan cerrahi müdahalelerde birçok vakada tükürük bezi yerinde kalır ve kurtulur. Bazı daha ağır vakalardaysa cerrahi yöntemle tükürük bezinin alınması gerekebilir. Ancak tükürük bezi alınması operasyonu pek çok riski beraberinde getiren hassas bir operasyon. Bu yüzden hastalığın ilerlemesine izin vermeden hastalık belirtileri ortaya çıkınca doktor kontrolüne gitmekte yarar var.