Ashtanga yoga, vinyasa, Power, Iyenger gibi bugün dünyada ve ülkemizde yaygın olarak uygulanan hatha yoganın bir kolu. Hatha yoga nefes egzersizlerinin ve vücut pozlarının ön planda olduğu bir yoga türü. Hatha yoga 15. Yüzyılda Hindistan’da ortaya çıktığı düşünülüyor. Ha- tha kelimelerinin birleşmesiyle meydana gelir. Hatha yoganın bir kolu olan Ashtanga Yoga ise nefes kontrolünü sağlarken beden pozlarını daha çok ön plana çıkarır.
Hindistanlı yoga üstadı Pattabhi Jois tarafından 1940’lı senelerde Mysore kentinde geliştirilen Ashtanga Yoga yorumu Batı dünyasının yogayla tanışması ve yogayı sevmesi için de bir köprü görevi görmüş oldu. Ashtanga Yoga bugün hem kadim Hint geleneğinde yeri olan bir yaşam biçimini hem de çağdaş dünyada popüler olan bir yoga yapma biçimini işaret ediyor.
Ashtanga Yoga Ne Demek?
Ashtanga Hindistan’ın kadim dili olan Sanskritçe’de sekiz ilke demek. Türkçe’ye yaygın olarak sekiz basamak, sekiz kol şeklinde de çevrilen Ashtanga aslında takip edilmesi gereken sekiz davranışsal, fiziksel ve düşünsel adımı özetliyor. Böylece Ashtanga Yoga basit bir biçimde yapılması gereken bedensel hareketler olarak kalmıyor, aynı zamanda bütünlüklü bir yaşam felsefesine işaret ediyor. Bu sekiz ilke Yamas, Niyamas, Asana, Pranayama, Pratyahara, Dharana, Dhyana ve Samadhi. Peki bu kadim sözcükler ne anlama geliyor? İlk olarak Hintli bilge Patanjali tarafından MÖ 500-400 arası tam bilinmeyen tarihlerde derlenen ve Yoga Sutraları isimli kitapta açıklanan bu ilkelere yakından bakalım, bu konudaki kafa karışıklıklarını giderelim.
1. Yamas: Ahlak Kuralları
Yapılması gereken davranışlar ve ahlaki kurallar Yamas olarak adlandırılıyor. Bunlar birer yap/yapma kodlaması olarak okunabilir. Şiddetten uzak durmak, davranış ve konuşmalarla diğer canlılara zarar vermemek anlamında Ahimsa, dürüstlük ve doğruluk anlamında Satya, çalmamak anlamında Asteya, cinsel sadelik ve sadakat anlamında Brahmacarya, tokgözlülük ve mülkiyetçilikten kaçınma anlamında Aparighara, ahlaki davranış kodları olarak büyük üstat Patanjali tarafından işaret edilmiş.
2. Niyamas: Erdemler
Temel erdemler Niyamas olarak adlandırılıyor. Zihnin, nutkun ve bedenin temizliği ve saflığı anlamında Shaucha, insanın kendisiyle ve çevresiyle barışıklığı ve iyimserliği anlamında Santosha, azim anlamında Tapas, kendini bilme, iç gözlem ve kutsal metinlerin çalışılması anlamında Svadhyaya, değişmeyen gerçeklik olarak görülen Brahman hakkında tefekküre dalmak anlamında Ishvarapranidhana, Ashtanga Yoga tarafından öngörülen temel insani erdemler.
3. Asana: Duruşlar
Ashtanga Yoga kapsamında yapılan bedensel duruş egzersizleri Asana olarak adlandırılıyor. Bu duruşlardan biri yaygın olarak lotus olarak da bilinen Padmasana. Virasana, Svastikasana ve Dandasana diğer duruşlar arasında yer alıyor. Güncel uygulamalarda daha kısa süre çalışma isteyen Samastitihi, Ekam, Dve, Trini, Catvari, Panca, Sat, Sapta, Astau, Nava basit duruşlarla başlanıyor. Zamanla vücut alışkanlık ve esneklik kazanıyor ve çok daha karmaşık duruşlara ve ötesine gidilebiliyor. Vücudun zorlanmasıyla alışkanlık kazanması arasında kurulan denge usta eğiticilerin elinde mükemmel bir bedensel maceraya dönüşüyor.
4. Pranayama: Nefes
Nefes alma teknikleri egzersizleri pranayama olarak adlandırılıyor. Bir duruşta dengede kalındıktan sonra bu aşamaya geçiliyor ve nefesin derinliği, süresi düzenleniyor. Bu aynı zamanda yaşam enerjisinin de düzenlenmesi anlamına geliyor.
5. Pratyahara: Duyular
Ashtanga Yoga kapsamında insan duyularının geri çekilmesi pratyahara olarak adlandırılıyor. Dışarıdan herhangi bir maddeyi yemeyerek, içmeyerek, koklamayarak, duymayarak, dokunmayarak ve de görmeyerek kendini nesneler aleminden soyutlamak anlamına gelen Pratyahara Ashtanga Yoga için beşinci adım. Bu beşinci adımdan itibaren Ashtanga Yoga dış alemle ilişkileri düzenlemekten kişinin iç dünyasının düzenlenmesine geçmiş oluyor, son üç adım da bu iç dünyaya ilişkin.
6. Dharana: Yoğunlaşma
Konsantrasyon sağlanması dharana olarak adlandırılıyor. Bu zihinsel olarak bir mantrayı tekrar etmek olabileceği gibi bir düşünceye ısrarla tutunmak ve onun üzerinde konsantre olmak şeklinde de olabilir.
7. Dhyana: Meditasyon
Yoga meraklılarının aşina olduğu bir kavram, meditasyon dhyana olarak adlandırılıyor. Dhyana aşamasında insan düşüncesi en güçlü formuna kavuşuyor, ele aldığı nesne, duygu veya kavram hakkında derin bir içgörü geliştiriyor.
8. Samadhi: Aşma
Samadhi Ashtanga Yoga kapsamında aşkınlığa erişmek anlamına geliyor. Samadhi hem aşkınlaşmak hem üzerine konsantre olunan ve meditasyonla odaklanılan şeyle bütünleşmek, bu bütünleşme içinde benlik duygusunu yitirmek anlamına geliyor. İnsan düşüncesinin varabileceği bu olgun nokta Ashtanga Yoga için sekizinci basamağı teşkil ediyor.