İkinci beynimiz olarak nitelendirilen bağırsak mikrobiyatası, iyi ve kötü bakterilerin bir arada, dengenin iyi bakteriler lehine olduğu bir ortamdır. Bağırsak mikrobiyatasındaki bu denge farklı nedenlerden dolayı bozulabilir. Örneğin; antibiyotik kullanımı, enflamatuvar hastalıklar, sağlıksız beslenme, stres, elektrosmog, sezaryen doğum ile dünyaya gelmek bu nedenler arasında sayılabilir.
Bozulan mikrobiyota dengesinin yeniden kurulmasına yardımcı olmak için probiyotikler günümüzde sıklıkla tercih edilmektedir. Bu aşamada, hem birden fazla bakteri suşuna sahip “çok suşlu probiyotikler” hem de tek probiyotik suşunu içeren “tek suşlu probiyotik” içeren ürünler mevcuttur. Probiyotik seçiminde suş isminin bilinmesi, miktarının yeterli düzeyde olması ve insan sindirim sisteminde zaten mevcut olan güvenilir suşlar olması önemlidir. Peki dengenin bozulduğu durumlarda mikrobiyota zenginliğini desteklemek için kullanılacak probiyotiğin çok suşlu olmasının nasıl avantajları olabilir?
Probiyotik Seçiminde Çoklu Suş Avantajı
Öncelikle unutulmaması gereken nokta, insan mikrobiyotası doğası gereği oldukça çeşitli bakteri türlerine ev sahipliği yapar. Mikrobiyotamız kendiliğinden, çok suşlu, çok türlü bakterileri bünyesinde toplayabilen bir ortamdır. Tüm bu bakteri türlerinin birlikte canlılıklarını sürdürebilme becerileri sayesinde, mikrobiyota çeşitliliği kalıtımsal olarak korunabilmiştir. İyi bakteriler özellikle patojen bakterilere karşı inhibe edici etki gösterirken, kendi aralarında da sinerjik etki kurmayı başarabilmişlerdir. Böylece hem mikrobiyotanın doğal ortamı ve bağırsak sağlığı korunmuş hem de bağışıklık sistemimiz desteklenmiştir. Örneğin; bakteri türlerinin, simbiyotik etkileşimi sayesinde, birbirlerinin fonksiyonlarını da desteklediği bilinmektedir. Örneğin Lactobacillus rhamnosus ve Lactobacillus bulgaricus türlerinin varlığında Bifidobacterium lactis’in bağırsak yüzeyine tutunma kuvvetinin çok daha fazla olduğu gösterilmiştir.
2012 yılında yayınlanan bir derlemede; deney ortamına bırakılan benzer dozlardaki tek ve çoklu probiyotik suşlarının, patojen (Clostridium difficile, Salmonella thphimurium) inhibisyonu üzerindeki etkisi karşılaştırılmıştır. Sonuçta çoklu suşlu probiyotik uygulamasının, tek suş probiyotik uygulamasına göre patojen inhibisyonunda daha etkili olduğu gösterilmiştir.
2011 yılında yayınlanan, “Probiyotiklerin sağlık üzerindeki faydaları: Çok suşlu probiyotik karışımları tek suş probiyotiklere göre daha mı faydalıdır?” isimli derlemede; çok suşlu probiyotik uygulaması ile tek suş probiyotik uygulamasının belirli hastalıklar üzerindeki etkililiği karşılaştırılmıştır. Derlemenin sonunda; çoklu probiyotik suşu uygulamasının, bu suşların tek başına uygulanmasına göre daha iyi etki gösterdiği sonucuna varılmıştır. Hem bakteriler arasındaki sinerjik etki hem de uygulanan probiyotik dozunun fazla olmasının bu sonucu ortaya çıkarabileceği düşünülmektedir. Çoklu suş uygulamasının daha geniş bir aralıktaki hastalık çeşidine karşı etkili olabileceği gösterilmiştir. İncelenen 16 çalışmanın 12’sinde çoklu suş uygulamasının tek bir suş uygulamasına göre daha etkili olduğu bulunmuştur.
Unutulmaması gereken bir diğer nokta; ister çok suşlu olsun ister tek suşlu, tüketilen probiyotiğin eğer belirli bir hastalığın önlenmesi ya da tedavisine destek sunduğu iddia ediliyorsa, mutlaka bu iddianın kanıt seviyesi klinik çalışmalar ile ispatlanmış olmalıdır. Eğer probiyotik ürün mikrobiyotada diğer bakterileri desteklemek ve çoğaltmak amacıyla kullanılacaksa; Lactobacillus, Bifidobacterium, Streptococcus gibi bağırsak lümeninde zaten baskın miktarda bulunan bakteri türlerinin, yeteri kadar fazla miktarda kullanımının tercih edilmesi mantıklı bir çözüm yolu olacaktır.
Referanslar;
- Chapman C et al. Health benefits of probiotics: are mixtures more effective than single strains? Eur J Nutr. 2011; 50:1–17.
- Chapman C et al. In vitro evaluation of single- and multi-strain probiotics: Inter-species inhibition between probiotic strains, and inhibition of pathogens. Anaerobe. 2012; 18: 405-413.
- Kwoji I et al. Multi-Strain Probiotics: Synergy among Isolates Enhances Biological Activities. Biology. 2021; 10, 322.